W małżeństwie obowiązuje z zasady ustrój wspólności majątkowej, który powstaje z chwilą zawarcia związku małżeńskiego (chyba że małżonkowie postanowią inaczej). Oznacza to, że wszelkie przedmioty majątkowe nabyte w trakcie małżeństwa wchodzą do wspólnego majątku.
W niektórych sytuacjach jednak uzasadnione jest ustanowienie rozdzielności majątkowej, dzięki której małżonkowie dysponują wyłącznie swoim majątkiem osobistym. Rozdzielność majątkową można ustanowić dobrowolnie – u notariusza albo przymusowo – na mocy orzeczenia sądu.
Dobrowolna rozdzielność majątkowa – umowa u notariusza
Najprostszym sposobem wprowadzenia rozdzielności majątkowej jest zawarcie umowy majątkowej małżeńskiej, tzw. intercyzy, u notariusza (art. 47 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego).
Wymagania:
-
oboje małżonkowie muszą wyrazić zgodę,
-
umowa musi zostać zawarta w formie aktu notarialnego,
-
rozdzielność obowiązuje od dnia zawarcia umowy, chyba że strony postanowią inaczej.
Możliwe jest zawarcie intercyzy zarówno przed ślubem, jak i w trakcie trwania małżeństwa.
Przymusowa rozdzielność majątkowa – postępowanie sądowe
Jeśli jeden z małżonków nie wyraża zgody na rozdzielność, drugi może wystąpić do sądu z powództwem o jej ustanowienie (art. 52 § 1 k.r.o.). W takim przypadku to sąd decyduje, czy istnieją podstawy do rozwiązania wspólności majątkowej.
Kiedy sąd może ustanowić rozdzielność majątkową?
Sąd może orzec rozdzielność majątkową, jeśli istnieje ważny powód, a zwłaszcza gdy:
-
małżonkowie od dłuższego czasu żyją w rozdzieleniu (faktyczna separacja),
-
jeden z małżonków trwoni wspólny majątek, zaciąga zobowiązania lub działa na szkodę rodziny,
-
jeden z małżonków nie zarządza należycie majątkiem wspólnym,
-
drugi małżonek chce zabezpieczyć swój majątek przed skutkami działań współmałżonka,
-
jeden z małżonków jest uzależniony od alkoholu, narkotyków,
-
istnieje rozpad pożycia małżeńskiego, a rozwód z przyczyn formalnych nie został jeszcze orzeczony.
Sąd bada sytuację majątkową, relacje między stronami oraz to, czy wspólność majątkowa faktycznie przestała funkcjonować.
Rozdzielność majątkowa z datą wsteczną
Co do zasady, sądowe ustanowienie rozdzielności majątkowej działa od dnia uprawomocnienia się wyroku. Jednak w wyjątkowych sytuacjach sąd może ustanowić rozdzielność z datą wsteczną – czyli wcześniejszą niż data wyroku (art. 52 § 2 k.r.o.).
Jest to możliwe, gdy:
-
małżonkowie żyli w rozłączeniu przez dłuższy czas,
-
wspólność majątkowa nie funkcjonowała faktycznie,
-
istnieje potrzeba ochrony interesów majątkowych jednego z małżonków (np. w związku z długami współmałżonka).
Wsteczna rozdzielność często jest rozpatrywana w sytuacjach, gdy w grę wchodzi ochrona majątku przed wierzycielami lub gdy powództwo zostało wniesione z opóźnieniem, mimo że przesłanki istniały wcześniej.
Jak wygląda postępowanie o rozdzielność majątkową przed sądem?
Postępowanie toczy się przed sądem rejonowym – wydziałem rodzinnym.
Przebieg postępowania:
-
Złożenie pozwu – zawierającego żądanie ustanowienia rozdzielności i uzasadnienie.
-
Opłata sądowa – 200 zł.
-
Odpowiedź pozwanego na pozew.
-
Rozprawa – sąd przeprowadza postępowanie dowodowe (zeznania stron, świadków, dokumenty).
-
Wyrok – w którym sąd ustanawia rozdzielność (od określonej daty) lub oddala powództwo.
Rola adwokata
W sprawach o rozdzielność majątkową adwokat odgrywa kluczową rolę:
-
doradza, który tryb ustanowienia rozdzielności jest korzystniejszy (notarialny czy sądowy),
-
przygotowuje pozew lub reprezentuje klienta w negocjacjach przed zawarciem umowy,
-
pomaga zgromadzić niezbędne dowody na istnienie ważnych powodów ustanowienia rozdzielności,
-
reprezentuje klienta w postępowaniu sądowym,
-
w razie potrzeby przygotowuje wniosek o ustanowienie rozdzielności z datą wsteczną.
Adwokat Łukasz Nysztal oferuje kompleksowe wsparcie prawne w sprawach majątkowych małżonków – zarówno w formie porady, jak i pełnego prowadzenia sprawy sądowej. Jeżeli potrzebujesz pomocy w zakresie ustanowienia rozdzielności majątkowej, zapraszamy do kontaktu.